Titov bunker – jedna od najvećih i najbolje čuvanih državnih tajni bivše Jugoslavije nalazi se u Konjicu. Izgradnja bunkera počela je u martu 1953. godine po Titovoj naredbi i u potpunoj tajnosti. Čak ni ljudi iz obližnjih naselja nisu to znali. Grupe radnika su redovno mjenjane tako da niko ne bi znao previše o bunkeru, …
Titov bunker – jedna od najvećih i najbolje čuvanih državnih tajni bivše Jugoslavije nalazi se u Konjicu. Izgradnja bunkera počela je u martu 1953. godine po Titovoj naredbi i u potpunoj tajnosti. Čak ni ljudi iz obližnjih naselja nisu to znali. Grupe radnika su redovno mjenjane tako da niko ne bi znao previše o bunkeru, a neki su dovođeni svezanih očiju kako ne bi znali tačnu lokaciju gradnje. Nakon 26 godina gradnje, u septembru 1979. godine i dalje je mali broj ljudi znao za postojanje bunkera, a samo četiri generala su imala slobodan ulaz u bunker.
Bunker je dizajniran kako bi pružio zaštitu vladajućim elitama u slučaju nuklearnog napada. Površinom od 6.854 kvadratnih metara može izdržati bombaške napade do 25 kilotona, što je jače i od bombi koje su bačene na Hirošimu.
Prostorno, bunker je mogao ugostiti predsjednika Jugoslavije Josipa Broza Tita, njegovu porodicu i najbliže saradnike. Oko 350 osoba, koji bi nastavili vladati državom ili onim što od nje ostane. Mogli bi živjeti samostalno šest mjeseci bez potrebe da uopšte izađu na vazduh ili imaju kontakt sa spoljnim svijetom. U bunkeru bi stanovnici imali sve, od hrane i pitke vode, do klima uređaja i kablovske televizije u svakoj sobi.
Izgradnja i opremanje bunkera je koštala oko pet milijardi dolara, što bunker čini trećim najskupljim projektom Socijalističke Republike Jugoslavije. Ni danas mu nije lako pristupiti. Ulaz izgleda kao obična kuća, na kraju usamljene ceste na istoku Konjica.
Sklonište je izgrađeno u obliku potkovice, kojoj je na vrhu ulaz, a unutra je najzaštićeniji dio – blokovi koji su namjenjeni na upotrebu predsjedniku i članovima vlade. Najdublja tačka bunkera nalazi se na 202 metra od ulaza i 280 metara od vrha planine.
Bunker izgleda kao lavirint sa dijelovima za stanovanje, više od sto spavaćih soba, konferencijskim salama, kancelarijama i operativnim centrima koji su imali direktne telefonske linije sa predsjednicima svih jugoslovenskih republika tako zvani “predsjednički blok”. Bunker posjeduje agregate, vodovodne cijevi i sistem za prečišćavanje vazduha koji su i danas u funkciji. Radni prostor i trpezarija predsjednika Tita i njegove žene Jovanke, kao i soba premijera Džemala Bijedića su značajno veće u poređenju sa ostalima. Kroz čitavu građevinu, na zidovima su slike poznatog vođe.
Nakon raspada Jugoslavije, uglavnom su uništena vojna postrojenja u regiji. Srpska Vrhovna komanda u Beogradu je 1992. godine izdala nalog za uništenje bunkera, ali je Bosanska vojna straža odbila izvršiti nalog i sabotirala operacije uspjevajući da spasi bunker. Od tada, zgrada, zajedno sa svim svojim znakovima, simbolima, namještajem i instrumentima se pažljivo čuva.
Danas, vlasnik bunkera je Ministarstvo Odbrane BiH, ali je otvoren za javnosti i funkcioniše kao moderna podzemna umjetnička galerija u kojoj se svake druge godine održava Bijenale savremene umjetnosti. Iako Tito nikada nije vidio finalni konstrukt, ova masivna građevina služi kao memorijal u njegovu čast i relikt je nekadašnje Jugoslavije koji svake godine privlači veliki broj turista. Tito je umro u maju 1980. godine.
Zahvaljujemo se Ameli Hujdur iz agencije Visit Konjic za organizovanje posjete i usluge prijevoda.
