Alijansa za istorijski dijalog i odgovornost (AHDA) je dio novog studijskog područja koje istražuje uticaj sukoba na savremenu politiku, društvo i kulture. Ovaj istraživački okvir može poslužiti kada se primjeni na aktivnosti izgradnje mira i pomirenja na Zapadnom Balkanu, ali i u drugim postkonfliktnim društvima.
Alijansa za istorijski dijalog i odgovornost (AHDA) je dio Instituta za proučavanje ljudskih prava na Univerzitetu Columbia i uspješno okuplja studente, naučnike, novinare, pedagoge, umjetnike, političare i predstavnike civilnog društva u nastojanju da se adresiraju političke posljedice nedavnih sukoba, te radi na istorijskom pamćenju i istražuje uticaj istorije na savremenu politiku, društvo i kulturu.
Kroz AHDA program, učesnici stvaraju veze sa drugim međunarodnim i lokalnim organizacijama.[1] Učesnici programa imaju priliku da steknu nove vještine u prikupljanju sredstava, zagovaranju i liderstvu, produbljujući tako razumijevanje o tome šta znači raditi u oblasti istorije i postkonflikta. Ove vještine im pomažu da dostignu svoj glavni cilj, a to je jačanje istorijskog dijaloga i svrsishodne diskusije u njihovim zajednicama.[2] Godišnji izvještaj programa dodatno ističe njihove napore u izgradnji mreže zagovarača unutar dinamičnog akademskog okruženja koje pogoduje razvoju uspješnih i inovativnih projekata.
Osnivačica i predsjednica Centra za postkonfliktna istraživanja (CPI), Velma Šarić, je bila jedna od dvanaest učesnika u programu koji je održan 2016. godine.[3] Uz podršku Robert Bosch Fondacije, Šarić je odlučila da rad tokom programa fokusira na ulogu istorije u stvaranju konstruktivnih nacionalnih identiteta. Interes za ovu temu Šarić je razvila tokom akademske i profesionalne karijere u temama koje se tiču rata na prostorima Bosne i Hercegovine. Njeno kontinuirano suočavanje sa prošlošću je samo ojačalo potrebu za artikulisanjem „emocija i neopisivih iskustava“ kroz tekst, pa se tako stvorio činjenični zapis koji prevenira „kulturu poricanja“. Pored istorijskih zasluga njenog rada, Šarić je takođe unaprijedila razumijevanje sopstvene prošlosti, njene nacije i svijeta koji se globalizira.[4]
AHDA program je Šarić pružio dosta prilika i aktivnosti poput različitih seminara, radionica, terenskih posjeta i predavanja. Ona je odabrala da tokom programa radi na daljem razvoju projekta Obični heroji. To je multimedijalno edukacijski projekat koji koristi narative moralne hrabrosti da promoviše toleranciju, pomirenje i međuetničku saradnju na Zapadnom Balkanu. U raznolikom i dinamičnom okruženju, AHDA je Šarić pružio platformu kako bi akademski učvrstila svoje istraživanje. Rad Šarić je kasnije predstavljen drugim organizacijama i potencijalnim donatorima, na pojedinačnoj i institucionalnoj osnovi.[5]
Jedna od učesnica programa je bila i Maria Jose Kahn Silva. Kahn Silva je istoričarka umjetnosti iz Argentine koja predvodi edukacijski, umjetnički i muzičko-geografski odsjek ESMA Memory Site Muzeja u Buenos Airesu, gdje sarađuje sa međunarodnim organizacijama na promociji vrijednosti ljudskih prava i istorijskog pamćenja. Tokom programa, Kahn Silva je razvila edukacijski program gdje su studenti-vojnici i zaštitari posjećivali ESMA Memory Site kako bi naučili o strahotama koje su počinjene tokom vojne diktature u Argentini. Ona je, također, iskoristila program da nauči o kulturalnoj specifičnosti projekata ostalih organizacija za ljudska prava poput CPI.[6]
Osim jačanja povezanosti među učesnicima i stvaranja novih veza, AHDA program je koristio i u druge svrhe. Simon Kaneneka, koji je rođen u Demokratskoj Republici Kongo je preživio dva rata koja su razorila njegovu državu. Za Kaneneku, AHDA program je ne samo pooštrio njegove novinarske i zagovaračke vještine, nego ga je inspiriso da se bori za odgovornost i pravdu kroz medije. Nakon učešća u programu, Kaneneka je postao direktor za komunikacije i razvoj u organizaciji IMPACT. IMPACT je nevladina organizacija koja unaprijeđuje dijalog unutar grupa koje su pogođene ratom. Kroz dokumentarce i priče, IMPACT nastoji da pomogne žrtvama seksualnog zlostavljanja i bivšim borcima da se ponovo integriraju u društvo.
Još jedna od istaknutih učesnica bila je Natalie Petrova, direktorica za odnose sa javnošću Memorial International Society iz Moskve. Ovo društvo je osnovano 1989. godine sa vizijom da se bavi pitanjima naslijeđa političkih progona u Sovjetskom savezu. Kao dio AHDA programa, Petrova je radila na „Burying the Dead and Ghosts of Soviet and Stalin's Past“ (Sahranjivanje mrtvih i duhova sovjetske i staljinske prošlosti). Riječ je o izložbi koja predstavlja „društvene uspomene“ Oktobarske revolucije iz 1917. godine. Veliki broj ljudi je dao svoje lične stvari ovoj kolekciji, uključujući pisma, memoare i slike. Zahvaljujući ovom iskustvu, Petrova trenutno dizajnira kampanje i umjetničke projekte koji istražuju lična i društvena sjećanja na sovjetski režim.
Iako iz različitih dijelova svijeta, učesnike AHDA programa ujedinjuje projekat njegovanja istorijskog dijaloga što je ujedno i glavna komponenta izgradnje mira kojoj teži CPI. Centar prepoznaje činjenicu da istraživanja za ljudska prava trebaju nadmašiti tradicionalne akademske granice. Kao dio globalne i regionalne mreže, učešće organizacije u ovom programu je pomoglo da se prošire glavni ciljevi rada, a to su prevencija nasilja i tranziciona pravda.
[1] http://www.humanrightscolumbia.org/ahda/overview
[2] Godišnji izvještaj, strana 8
[3] Godišnji izvještaj, strana 9
[4] Godišnji izvještaj, strana 26
[5] Godišnji izvještaj, strana 38
[6] Intervju sa Kahn Silva (26:40)
